Αναρωτιέστε αν ένας ψυχολόγος μπορεί να σας παρέχει περισσότερη βοήθεια από ότι μπορείτε ο ίδιος ή η οικογένεια και οι φίλοι σας; Σίγουρα το υποστηρικτικό δίκτυο ανθρώπων που έχει ο καθένας μας  – αν έχει – είναι πολύ μεγάλης σημασίας όταν έχουμε να αντιμετωπίσουμε συναισθηματικές και άλλες δυσκολίες.

Εάν τα συμπτώματά σας, σας επιφέρουν σημαντική δυσφορία, έκπτωση στο επίπεδο λειτουργικότητας στους τομείς δραστηριοποίησής σας και δεν υποχωρούν παρά τις προσωπικές σας προσπάθειες και τη διάθεση των δικών σας να σας βοηθήσουν, ίσως θα ήταν προτιμότερο να απευθυνθείτε σε κάποιον ειδικό ψυχικής υγείας.

Ο ψυχολόγος δεν είναι ένας ακόμα φίλος με περισσότερες γνώσεις ή κόλπα που θα σας ανακουφίσουν. Είναι ο επιστήμονας που έχει τις γνώσεις για τη λειτουργία του ψυχισμού και της ανθρώπινης συμπεριφοράς και μπορεί να βοηθήσει στην αντιμετώπιση ψυχικών δυσκολιών μέσα από επιστημονικά αποδεδειγμένα αποτελεσματικές μεθόδους. Μπορεί να μην ταιριάζουν όλες οι μέθοδοι σε όλους τους ανθρώπους και για το λόγο αυτό χρειάζεται γνώση και ευκαμψία στη χρήση τους.

Παράλληλα, είναι πολύ σημαντικό να νιώθετε ότι μπορείτε να συνεργαστείτε με τον/την ψυχολόγο που έχετε απέναντί σας. Εάν όχι, μην διστάσετε να απευθυνθείτε σε κάποιον άλλο.

Αρχική Διάγνωση

Ο ψυχοθεραπευτής στις πρώτες συνεδρίες κάνει συγκεκριμένες ερωτήσεις οι οποίες αφορούν ευρύ φάσμα της ζωής, με στόχο να διερευνήσει και να προσδιορίσει τα συμπτώματα και τις δυσκολίες που αντιμετωπίζετε στην καθημερινότητά σας.

Σχεδιασμός Ψυχοθεραπεία

Σε συνεργασία με το ψυχοθεραπευτή θα καταλήξετε  και θα δεσμευθείτε σε ένα πλάνο ψυχοθεραπείας, το οποίο θα είναι προσαρμοσμένο στα δικά σας δεδομένα και θα περιλαμβάνει

• Τη συχνότητα και τη διάρκεια των συνεδριών
• Τους στόχους της ψυχοθεραπείας
• Την ανάγκη ή όχι και τη σημασία της φαρμακοθεραπείας

Οι συνεδρίες

Στην αρχή κάθε συνεδρίας θα θέτετε, σε συνεργασία με το ψυχοθεραπευτή, την ατζέντα σας , τα θέματα δηλαδή με τα οποία θα ασχοληθείτε. Μέσα σε αυτά μπορεί να είναι η ανασκόπηση της προηγούμενης συνεδρίας και του διαστήματος που μεσολάβησε από αυτήν, η διαχείριση συναισθημάτων σε συγκεκριμένες καταστάσεις, η πορεία προς το στόχο και οτιδήποτε άλλο μπορεί να προκύψει στο «εδώ και τώρα».

Μεταξύ των Συνεδριών

Η «Εργασία για το Σπίτι»

Μέσα στη συνεδρία θα μάθετε πολλά πράγματα για τον τρόπο που σκέφτεστε, για το πώς οι σκέψεις του επηρεάζουν τα συναισθήματά σας και το πώς τελικά το τι πιστεύετε για τον εαυτό σας, τον κόσμο γύρω σας και για το μέλλον επηρεάζει το πώς δράτε σε ατομικό και διαπροσωπικό επίπεδο.

Αυτά όμως που θα μαθαίνετε μέσα στη συνεδρία, για να τα κάνετε «κτήμα» σας θα πρέπει να μπορείτε να τα εξασκείτε και όταν είστε μόνοι σας, χωρίς το ψυχοθεραπευτή σας. Προκειμένου λοιπόν να το καταφέρετε αυτό, θα χρειαστεί να εξασκείστε εκτός συνεδριών, κάνοντας αυτό που θα σας ανατίθεται ως «δουλειά για το σπίτι».

Τι μπορεί να περιλαμβάνει αυτό;

• Το να παρατηρείτε τον εαυτό σου σε συγκεκριμένες συνθήκες
• Το να καταγράψετε κάποιες σκέψεις ή συμπεριφορές πχ σε μορφή ημερολογίου
• Το να δοκιμάσετε να εμπλακείτε σε νέες δραστηριότητες ή να κάνετε κάτι που συνηθίζετε με διαφορετικό όμως τρόπο
• Το να δοκιμάσετε εκτός πλαισίου ψυχοθεραπείας τις δεξιότητες που μάθατε (πχ. νέες δεξιότητες επικοινωνίας, διεκδικητική συμπεριφορά, κοινωνικές δεξιότητες, ασκήσεις χαλάρωσης)

• Οι πρώιμες εμπειρίες μας με τους γονείς, τα αδέρφια, τους κοντινούς συγγενείς και το ευρύτερο περιβάλλον μας έχουν επιδράσει σημαντικά στον τρόπο που έχουμε μάθει να σκεφτόμαστε και να δράμε στο σήμερα. Ως ένα βαθμό κάποιες από τις δυσκολίες σας μπορεί να οφείλονται σε αυτές τις πρώιμες εμπειρίες. Η Λύση όμως των δυσκολιών που αντιμετωπίζετε σήμερα είναι στο πώς σκέφτεστε, πώς αισθάνεστε και τι κάνετε σήμερα.
• Στην ψυχοθεραπευτική διαδικασία είναι χρήσιμη η ανασκόπηση των παιδικών εμπειριών με στόχο πάντα να βρούμε μέσα από αυτήν τρόπους να αλλάξετε τον τρόπο σκέψης σας και τελικά τη συμπεριφορά σας προς την κατεύθυνση που επιθυμείτε.

Πολλοί γονείς ανησυχούν για τη χρησιμότητα και την αναγκαιότητα επίσκεψης σε ένα «παιδοψυχολόγο»*. Τα τελευταία χρόνια ωστόσο έχει καμφθεί σημαντικά το στίγμα που συνοδεύει την ψυχική υγεία και η συνεργασία γονέων με ψυχολόγους έχει βοηθήσει σημαντικά στην πρόληψη και αντιμετώπιση πολλών δυσκολιών.

Το ότι θα απευθυνθείτε σε ένα «παιδοψυχολόγο» δεν σημαίνει απαραίτητα ότι το παιδί σας έχει «σοβαρά ψυχολογικά προβλήματα», ότι είναι «τρελό», ότι θα ξεκινήσει το παιδί σας ψυχοθεραπεία σε εβδομαδιαία βάση για πάντα, ούτε ότι εσείς οι ίδιοι είστε ανεπαρκείς ως γονείς. Αντιθέτως, μέσα απτό αυτή τη διαδικασία θα μπορέσετε να απαντήσετε τις απορίες σας, να ενημερωθείτε καταλλήλως, να ανακαλύψετε νέες στρατηγικές που θα σας βοηθήσουν να βελτιώσετε την καθημερινότητά σας.

Η πρώτη επίσκεψη (ή και η δεύτερη) γίνεται με τους γονείς (ή τον διαθέσιμο γονιό). Κατά την πρώτη επίσκεψη λαμβάνονται οι βασικές πληροφορίες για την ανάπτυξη του παιδιού και την ιστορία της οικογένειας και εκθέτονται οι προβληματισμοί των γονέων. Έπειτα, συζητείται και αποφασίζεται μαζί με τους γονείς η πορεία της συνεργασίας, δηλαδή το αν θα γίνουν συνεδρίες με το παιδί ή με τους γονείς, με τι στόχο και σε τι συχνότητα.

Στη συνεργασία με τον/την ψυχολόγο μπορείτε να εκφράσετε οποιεσδήποτε ανησυχίες έχετε σχετικά με την ανάπτυξη και την διαπαιδαγώγηση των παιδιών σας, τις προσωπικές σας δυσκολίες, τον προβληματισμό σας αναφορικά με συγκεκριμένα θέματα ή την αντιμετώπιση κρίσεων στην οικογένειά σας (όπως ένα πένθος, ένα διαζύγιο, μία μετακόμιση). Επιπλέον, μπορείτε να λάβετε πληροφορίες σχετικά με τη φυσιολογική και αποκλίνουσα ανάπτυξη και να λάβετε κατευθύνσεις που μπορούν να θέσουν τις προϋποθέσεις ώστε να προληφθούν σοβαρότερες συναισθηματικές διαταραχές ή προβλήματα συμπεριφοράς. Αν υπάρχει ήδη κάποια δυσκολία-πρόβλημα παρέχεται ψυχοθεραπεία, η οποία σε μικρές ηλικίες περιλαμβάνει μέσα όπως το παιχνίδι ή η ζωγραφιά, αργότερα ακόμη και το θεραπευτικό ηλεκτρονικό παιχνίδι, ενώ στην εφηβεία προσομοιάζει περισσότερο στη θεραπεία λόγου των ενηλίκων. Οι γονείς ενημερώνονται παράλληλα για την πορεία της ψυχοθεραπείας και μαθαίνουν πιο λειτουργικές στρατηγικές αντιμετώπισης των παιδιών τους.  Σε κάποιες περιπτώσεις μπορεί να προταθεί οικογενειακή θεραπεία ή θεραπεία ζεύγους.

*Ο όρος παιδοψυχολόγος χρησιμοποιείται για να περιγράψει τον/την ψυχολόγο που έχει ειδικευθεί στα ιδιαίτερα θέματα της παιδικής ανάπτυξης. Ο επιστημονικός κλάδος της ψυχολογίας δεν τον αποδέχεται, καθώς δεν είναι ένας καθορισμένος τομέας εξειδίκευσης. Πιθανό να έχει καθιερωθεί κατά αναλογία του ψυχιάτρου και παιδοψυχιάτρου, δύο αναγνωρισμένες ειδικότητες της ιατρικής. Ο/η «παιδοψυχολόγος» προκειμένου να μπορεί να ανταποκριθεί σε αυτόν τον τίτλο θα πρέπει να έχει ακολουθήσει εξειδικευμένες σπουδές πάνω στην ψυχοπαθολογία παιδιών και εφήβων η οποία παρέχεται σε μεταπτυχιακό επίπεδο.