Πώς να αντιμετωπίσουμε τις δυσκολίες ύπνου στην παιδική ηλικία

Σε μεγάλο ποσοστό παιδιών προσχολικής ηλικίας εμφανίζονται δυσκολίες ύπνου, οι οποίες μπορεί να αφορούν στην έλευση του ύπνου ή/και στη διατήρηση του στη διάρκεια της νύχτας.

Ο “κακός” ύπνος έχει αποδειχθεί ότι επηρεάζει τη μάθηση, τη μνήμη, την ικανότητα συγκέντρωσης ,προσοχής, τη διάθεση, τη λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος, καθώς και τη συμπεριφορά,ενώ παράλληλα παρατηρείται  επιθετικότητα και υπερκινητικότητα.

Οι διαταραχές ύπνου διαχωρίζονται σε Δυσυπνίες και Παραϋπνίες.

Στις Δυσυπνίες ανήκουν οι περιπτώσεις που το παιδί δυσκολεύεται να κοιμηθεί ή αρνείται να πάει στο κρεβάτι του την καθορισμένη ώρα ζητώντας επίμονα να κάνει κάτι άλλο, ενώ όταν τελικά κοιμάται ο ύπνος διακόπτεται συχνά από ακούσιες αφυπνίσεις.

Στις Παραϋπνίες ανήκουν οι περιπτώσεις που το παιδί έχει συχνά εφιάλτες, βιώνει νυχτερινούς τρόμους ή υπνοβατεί.

Η αιτιολογία είναι πολυπαραγοντική. Οι δυσκολίες στον ύπνο μπορεί να επηρεάζονται από το αναπτυξιακό στάδιο του παιδιού και τη βιολογική ωρίμανση του οργανισμού, την κοινωνικο-συναισθηματική ανάπτυξη του παιδιού, την ιδιοσυγκρασία του, τη λειτουργία της οικογένειας και τη γονεϊκή φροντίδα ή ακόμα και από σωματικές ενοχλήσεις.

Προκειμένου να βοηθήσουμε τα παιδιά να κοιμηθούν την επιθυμητή ώρα, χρειάζεται να ακολουθήσουμε μία σειρά από συμπεριφορές που θα διαμορφώσουν τη ρουτίνα τους πριν τον ύπνο:

⭐️ Από τις πρώτες μέρες μετά τη γέννηση ενός παιδιού είναι σημαντικό να ακολουθούμε κάποια βήματα όταν πλησιάζει η ώρα του βραδινού ύπνου. Με αυτόν τον τρόπο εκπαιδεύουμε τα βρέφη να κατανοήσουν πότε έρχεται η νύχτα, και άρα η ώρα του πολύωρου νυχτερινού ύπνου, κάτι που δεν το έχουν αναπτυγμένο με τη γέννηση.

⭐️ Μία ώρα τουλάχιστον πριν την επιθυμητή ώρα ύπνου είναι καλό να χαμηλώνουμε το φωτισμό και τον τόνο της φωνής μας. Αυτό θα βοηθήσει ώστε να δώσουμε το μήνυμα ότι νύχτωσε και ρίχνουμε ρυθμούς. Μπορούμε να παίζουμε παιχνίδια λιγότερο έντονα ή να διαβάσουμε ιστορίες. Η χαλαρή μουσική είναι ακόμα κάτι που μπορεί να βοηθήσει τόσο τα παιδιά όσο και εμάς να χαλαρώσουμε καθώς οδεύουμε στο τέλος της ημέρας. Έπειτα, μπορούμε να ξεκινήσουμε μια πιο συγκεκριμένη ρουτίνα ύπνου. Η ρουτίνα πριν τον ύπνο είναι πολύ σημαντική, τόσο για τα παιδιά, όσο και για τους ενήλικες! Όταν ακολουθούμε μία συγκεκριμένη ροή συμπεριφορών το σώμα μας προετοιμάζεται για το τι θα ακολουθήσει. Μπορεί να ξεκινάει μετά το βραδινό φαγητό και να περιλαμβάνει το μπάνιο, το πλύσιμο των δοντιών, τις πιτζάμες, το διάβασμα ενός βιβλίου ή παραμυθιού. Όσο πιο μικρά είναι τα παιδιά τόσο περισσότερο έχουν ανάγκη να είναι συγκεκριμένα όσα καλούνται να κάνουν πριν τον ύπνο.

⭐️ Καλό είναι να αποφεύγονται στο βραδινό γεύμα τροφές που μπορεί να προκαλέσουν δυσπεψία ή παλινδρόμηση ή που μπορεί να φέρουν υπερδιέγερση (όπως πχ κακάο, ζάχαρη, μαύρο τσάι κ λπ).

⭐️ Αποφεύγουμε κάθε μορφή οθόνης (τηλεόραση, κινητό, τάμπλετ) για τουλάχιστον μία ώρα πριν τον ύπνο. Το φως που παράγεται από τις συσκευές αυτές εμποδίζουν τον εγκέφαλο να ξεκουραστεί πραγματικά, ακόμα κι αν δίνουν την αίσθηση ότι μας βοηθάνε να “νυστάξουμε” .

⭐️ Αποφεύγουμε κάθε έντονη σωματική δραστηριότητα τουλάχιστον δύο ώρες πριν την επιθυμητή ώρα ύπνου. Αν για παράδειγμα ένα παιδί τελειώνει την προπόνηση μπάσκετ αργά το βράδυ, θα χρειαστεί να έχει χρόνο αποφόρτισης μέχρι να μπορέσει να κοιμηθεί.

⭐️ Επίσης, πολύ σημαντικό ρόλο παίζει το περιβάλλον μέσα στο οποίο βάζουμε ένα παιδί να κοιμηθεί, η υγιεινή του ύπνου. Το δωμάτιο χρειάζεται να είναι καθαρό, καλά αερισμένο, χωρίς σκόνη, υγρασία και έντονες μυρωδιές, χωρίς έντονους θορύβους και σε καλή θερμοκρασία (αποφεύγουμε τις ακραίες θερμοκρασίες σε ζέστη και κρύο). Τα σεντόνια να είναι καθαρά, το στρώμα και το μαξιλάρι να είναι τα κατάλληλα για το σώμα του παιδιού, ο φωτισμός να είναι χαμηλός και ιδανικά να επικρατεί σκοτάδι. Το έντονο φως έχει αποδειχθεί ότι δεν επιτρέπει στον οργανισμό να ξεκουραστεί πραγματικά. Ένα μικρό φωτάκι νυκτός είναι αρκετό για τα παιδιά που δεν νιώθουν άνετα να κοιμηθούν στο απόλυτο σκοτάδι.

⭐️ Τέλος, όσον αφορά τις περιπτώσεις νυχτερινών αφυπνίσεων που διακόπτουν τον ύπνο του παιδιού, είναι βοηθητικό να το έχουμε εφοδιάσει με μία σειρά από εργαλεία – στρατηγικές που μπορεί αν ακολουθήσει ώστε να μπορέσει να ξανακοιμηθεί μόνο, χωρίς την άμεση βοήθεια μας ή την αλλαγή κρεβατιού. Σε αυτές τις στρατηγικές ανήκουν η χαλάρωση μέσω διαφραγματικής αναπνοής, τα νοητικά παιχνίδια ή ακόμα και το παραδοσιακό νοητό μέτρημα προβάτων στον ουρανό!

Ώρα για ύπνο! … Τώρα!

“Τα έχουμε δοκιμάσει όλα και πάλι δεν κοιμάται”

“Κάνουμε κάθε βράδυ την ίδια ρουτίνα αλλά και πάλι δεν “πείθεται” να κοιμηθεί”

“Όταν πλησιάζει η ώρα του ύπνου είναι ένας γολγοθάς. Έχει τέτοια υπερένταση … δεν μπορούμε να τον ηρεμήσουμε με τίποτα”

Μπορεί να κάνουμε όλα όσα γνωρίζουμε ότι βοηθάνε στον ύπνο με μεγάλη ευλαβικότητα, κι όμως τα παιδιά είτε να μην δείχνουν να ανταποκρίνονται, είτε να ανταποκρίνονται για κάποιο διάστημα και έπειτα πάλι να λοξοδρομούν. Υπάρχει μήπως κάτι που μας διαφεύγει;

Πολλές φορές μέσα στη ρουτίνα της καθημερινότητας ξεχνάμε να δώσουμε την απαραίτητη σημασία στην υποκειμενική πραγματικότητα των παιδιών μας, στις ανάγκες τους, στα συναισθήματα τους. Κι όμως, όλα αυτά παίζουν πολύ σημαντικό ρόλο στην έλευση και τη διατήρηση του ύπνου.

Πριν ξεκινήσουμε τις διαδικασίες ύπνου, χρειάζεται να δώσουμε σημασία στα συναισθήματα, τόσο του παιδιού όσο και τα δικά μας! Πώς μπορεί να κοιμηθεί ένα παιδί όταν νιώθει θυμό, απογοήτευση, άγχος, λύπη, άγχος; Αν έχει προκύψει κάτι που το αναστάτωσε συναισθηματικά είναι απαραίτητο να το φροντίσουμε, να δώσουμε χρόνο στην έκφραση του συναισθήματος, να ακούσουμε πολύ καλά και να δείξουμε κατανόηση. Ρωτάμε το παιδί πώς νιώθει. Ρωτάμε αν έγινε κάτι που το προβλημάτισε. Ακούμε με προσοχή τι μας λέει πριν ξεκινήσουμε να δίνουμε λύσεις. Ρωτάμε πώς το διαχειρίζεται το ίδιο το παιδί, τι έχει δοκιμάσει έως τώρα και πώς μπορούμε να το βοηθήσουμε εμείς. Μπορεί να μη βρούμε λύση άμεσα φυσικά. Το ότι θα έχουμε μιλήσει όμως για ότι κι αν είναι αυτό που απασχολεί το παιδί θα βοηθήσει πολύ περισσότερο στο να καταλαγιάσει η ένταση του συναισθήματος του και να μπορέσει αν κοιμηθεί.

Εξίσου σημαντικό είναι και το δικό σας συναίσθημα. Όταν έχουμε έντονο άγχος ή εκνευρισμό, αν αναρωτιόμαστε “σήμερα θα καταφέρω να κοιμηθώ;”, αν υπάρχει ένταση με τον/την σύντροφο ή ένας καυγάς που συνεχίζεται, τότε δεν είναι εύκολο να χαλαρώσει το παιδί και να νιώσει ασφάλεια ώστε να κοιμηθεί ήσυχο. Αρχικά, αφήνουμε στην άκρη το ερώτημα αν θα κοιμηθούμε και αποφεύγουμε τα καταστροφικά σενάρια. Κάθε μέρα είναι διαφορετική. Αποδεχόμαστε το συναίσθημά μας και προσπαθούμε να εστιάσουμε στο παρόν. Αν εμείς οι ίδιοι έχουμε ένταση δεν θα είμαστε τόσο αποτελεσματικοί στο να “κοιμήσουμε” τα παιδιά. Όταν μειώνουμε τις προσδοκίες μειώνεται και η πίεση προς τον εαυτό μας και τελικά το αποτέλεσμα είναι πολύ καλύτερο!

Επιπλέον, δεν είναι σπάνιο το φαινόμενο τα παιδιά να έχουν μεγάλη ένταση πριν την επιθυμητή ώρα ύπνου και να μην θέλουν να ξεκινήσουν καν τη ρουτίνα τους. Αυτό μπορεί να συνδέεται με την ανάγκη τους να περάσουν χρόνο με το γονιό ή τους γονείς που λείπουν πολλές ώρες από το σπίτι και ο χρόνος τους είναι περιορισμένος. Είναι απόλυτα κατανοητό όταν επιστρέφετε κουρασμένοι από τη δουλειά το μόνο που θα θέλετε είναι να ¨ξεμπερδεύετε” με τα διαδικαστικά και να μείνετε στην ησυχία να χαλαρώσετε αφού τα παιδιά θα έχουν πια κοιμηθεί. Εκείνα όμως περιμένουν κάθε μέρα να έρθει η στιγμή που θα σας δουν, που θα μοιραστούν τα νέα τους, που θα σας δείξουν τι καινούριο κατάφεραν, που θα παίξουν μαζί σας. Όλος αυτός ο ενθουσιασμός τα πλημμυρίζει και δεν είναι εύκολο να τον διαχειριστούν και να ηρεμήσουν άμεσα. Ένας τρόπος λοιπόν να αποφύγουμε τις εντάσεις και την αμφίπλευρη απογοήτευση θα είναι να τους αφιερώσουμε χρόνο επιστρέφοντας στο σπίτι. Αποκλειστικό χρόνο μαζί τους. Όταν τα παιδιά  γνωρίζουν ότι θα έχουν τον αποκλειστικό χρόνο μαζί μας όταν επιστρέψουμε, θα μπορούν να οργανώσουν καλύτερα όσα θέλουν να μοιραστούν μαζί μας, θα είναι κάτι που θα περιμένουν και δεν θα το αισθάνονται ωςκάτι που χρειάζεται να “ρουφήξουν” γρήγορα, μην γνωρίζοντας πότε θα μας ξαναέχουν διαθέσιμους. Ο ποιοτικός χρόνος με τα παιδιά βοηθάει όμως και τους γονείς να χαλαρώσουν. Δεν είναι “χαμένη ώρα”, είναι πολύτιμη ώρα. Γνωριζόμαστε καλύτερα, δενόμαστε και αγαπιόμαστε περισσότερο! Δεν κρατάει όμως για πάντα. Έρχεται η στιγμή που τα παιδιά δε θέλουν να μας δουν καν πριν κοιμηθούν. Οπότε, ας το εκμεταλλευτούμε, όσο έχουμε την ευκαιρία να τρέχουν πάνω μας με ενθουσιασμό!

Απώλεια βάρους! Πώς μας επηρεάζει ο εσωτερικός σαμποτέρ;

Το τελευταίο διάστημα, λόγω της αναγκαστικής παραμονής στο σπίτι άλλαξαν πολλά στην καθημερινότητά μας. Μέσα σε αυτά ήταν και οι διατροφικές μας συνήθειες, αλλά και το επίπεδο σωματικής άσκησης. Η χαλαρότητα του προγράμματος μας άφησε περιθώρια να μαγειρέψουμε περισσότερο και η χαλαρότητα των ρούχων που συνήθως επιλέγουμε εντός σπιτιού βοήθησε στην αύξηση των κιλών χωρίς να το αντιληφθούμε άμεσα!

Από πολλούς λοιπόν ξεκίνησε η προσπάθεια απώλειας του περιττού βάρους, και μάλιστα υπό την αγωνία της εμφάνισης στην παραλία το προσεχές διάστημα. Ψυχραιμία! Δεν θέλει κόπο, θέλει τρόπο!

Συχνά, ακόμα κι αν έχουμε στα χέρια μας το πιο ισορροπημένο πρόγραμμα διατροφής και γνωρίζουμε ακριβώς τι θα πρέπει να καταναλώσουμε για να χάσουμε σωστά το βάρος που θέλουμε, κάνουμε σκέψεις που σαμποτάρουν την προσπάθειά μας. Σκέψεις όπως…

  • “Ας φάω τώρα και από Δευτέρα θα ξεκινήσω κανονικά”.
  • “Δικαιούμαι ένα μεγάλο επιδόρπιο μετά από μια τόσο κουραστική μέρα”.
  • “Είναι άδικο να μην μπορώ να φάω ότι θέλω”.
  • “Ας το φάω, δεν πειράζει, τι διαφορά θα κάνει;”.
  • “Αφού χάλασα τη διατροφή με το σοκολατάκι, ας συνεχίσω να τρώω ό,τι θέλω”.
  • “Δεν μπορώ να αντέξω την πείνα”.

Και όταν η ζυγαριά δε μας κάνει τη χάρη να δείξει αυτό που περιμένουμε στο τέλος της εβδομάδας, ο σαμποτέρ εμφανίζεται με τη μορφή των σκέψεων … “Δεν θα τα καταφέρω ποτέ”, “Δεν αξίζει να συνεχίσω να προσπαθώ” … Ή όταν μας κάνει τη χάρη, “μα τόσο εύκολο ήταν; … ας συνεχίσω να τρώω ότι θέλω όπως πριν και όταν το αποφασίσω θα είναι πάλι το ίδιο εύκολο!”

Στην απώλεια βάρους το πιο βασικό στοιχείο είναι οι σκέψεις και τα συναισθήματα μας. Και επειδή τα συναισθήματα κινητοποιούνται από τις σκέψεις, σε αυτές χρειάζεται να εστιάσουμε. Αντί λοιπόν να τις αφήσουμε ανεξέλεγκτες να μας σαμποτάρουν την προσπάθεια, τους απαντάμε. Τους αντιμιλάμε!

“Και βέβαια πειράζει!”

“Φυσικά και δεν είναι άδικο να μην μπορώ να τρώω ότι θέλω. Όλοι οι άνθρωποι γύρω μου κάνουν διατροφικούς περιορισμούς για να διατηρήσουν την ισορροπία στα κιλά τους. Είναι θέμα φυσικής!”

“Το μεγάλο επιδόρπιο δεν είναι αυτό που έχω ανάγκη στο τέλος μιας κουραστικής μέρας. Θα με βοηθήσει πολύ περισσότερο ένα μπάνιο και ένας καλός ύπνος!”

“Το ότι έφαγα κάτι εκτός διαιτολογίου δε σημαίνει ότι χρειάζεται να συνεχίσω. Μπορώ να συνεχίσω την υγιεινή διατροφή μου αμέσως”

“Η πείνα δεν είναι επείγον περιστατικό. Μπορώ να την αντέξω. Θα περάσει και θα επανέλθει σε λίγο. Έως τότε θα μπορώ να έχω εφοδιαστεί με ένα θρεπτικό γεύμα”

Όταν αντιμιλάμε στον εσωτερικό μας σαμποτέρ μπορεί να τον “θυμώσουμε” και να γίνει πιο πιεστικός για το επόμενο διάστημα. Δεν θα κρατήσει όμως πολύ. Αν συνεχίσουμε να τον βάζουμε στη θέση του θα το πάρει απόφαση και θα απομακρυνθεί!

Πριν ξεκινήσουμε κάθε προσπάθεια απώλειας βάρους είναι απαραίτητο κάτι ακόμα: Να αποδεχθούμε το σώμα μας με τα επιπλέον κιλά! Ίσως ακούγεται παράδοξο αυτό αλλά είναι πραγματικά βοηθητικό! Χρειάζεται στην διαδικασία αυτή να έχουμε το σώμα μας ΣΥΜΜΑΧΟ και όχι Αντίπαλο. Να δουλεύουμε ΜΑΖΙ του και όχι Εναντίον του. Να το ΦΡΟΝΤΙΣΟΥΜΕ και όχι να το “μαλώνουμε” που αλλάζει.

Και πάντα υπενθυμίζουμε ότι το νούμερο στη ζυγαριά είναι απλώς ένα νούμερο στη ζυγαριά. Δεν καθορίζει την αξία μας ως ανθρώπους. Δε μας εμποδίζει να είμαστε αγαπητοί, έξυπνοι, ικανοί. Δεν επηρεάζει το γεγονός ότι είμαστε καλοί επαγγελματίες, σύντροφοι ή γονείς. Δεν αλλάζει το χιούμορ πουέχουμε!

Ψυχραιμία λοιπόν και αγάπη για τον εαυτό μας. Οι βουτιές πλησιάζουν!

Επιστροφή στην κανονικότητα

Αναρωτηθήκατε άραγε … εσείς σε ποια “κανονικότητα” θέλετε να επιστρέψετε;

Κάντε μια παύση λίγο πριν ξεκινήσουν όλα. Κάντε μια νοητή αναδρομή στο προηγούμενο διάστημα. Τι άλλαξε για εσάς τις ημέρες αυτές; Μείνατε παραπάνω σπίτι; Περάσατε πιο πολλές ώρες μόνοι; Μείνατε περισσότερο με την οικογένεια σας; Δουλέψατε περισσότερο ή λιγότερο; Μιλήσατε περισσότερο ή λιγότερο με φίλους; Σκεφτείτε τι είναι αυτό που πραγματικά σας έλειψε αυτό το διάστημα. Τί είναι αυτό που δεν σας έλειψε καθόλου; Τι δεν ανυπομονείτε  να ξανακάνετε; Ποιός είναι ο πρώτος άνθρωπος που θέλετε να δείτε; Μήπως εκπλήσσεστε από το ότι υπάρχουν πράγματα, δραστηριότητες, άνθρωποι, που τελικά δεν σας γεμίζουν και τόσο ή τουλάχιστον τόσο όσο νομίζατε ότι σας γέμιζαν προ κορονοϊού;

Τους τελευταίους μήνες βιώσαμε κάτι που δεν θα μπορούσαμε με κανένα άλλο τρόπο να βιώσουμε. Κάναμε ένα μεγάλο διάλειμμα από πολλά! Ήταν μία καλή ευκαιρία να έρθουμε σε μία πρωτόγνωρη επαφή με τον εαυτό μας, το σύντροφο μας, τα παιδιά μας, ή και τους φίλους, τους συναδέλφους, τους γείτονες μας. Αξίζει λοιπόν να εκμεταλλευτούμε αυτήν την ευκαιρία που είχαμε για να γίνουμε καλύτεροι. Να συνεχίσουμε κρατώντας αυτά που πραγματικά αξίζουν για εμάς. Να συνεχίσουμε να κάνουμε αυτά που ουσιαστικά θέλουμε και έχουμε ανάγκη. Ας μην πετάξουμε αυτήν την ευκαιρία τρέχοντας να επιστρέψουμε γρήγορα και βιαστικά εκεί που ήμασταν. Κάντε λοιπόν μία παύση και συνεχίστε πιο γεμάτοι και δημιουργικοί κάνοντας τις αλλαγές που χρειάζεται, αν το έχετε ανάγκη!

Νέα Χρονιά με Νέους Στόχους

Στο τέλος κάθε χρονιάς ή στην αρχή της επόμενης συνηθίζουμε να βάζουμε νέους στόχους και να κάνουμε υποσχέσεις-δεσμεύσεις για την επίτευξή τους. Ωστόσο, συχνά οι στόχοι αυτοί μένουν ανεκπλήρωτοι κι εμείς απογοητευμένοι.

Το να βάλουμε στόχους είναι εύκολο. Πως όμως μπορούμε να εξασφαλίσουμε ή να αυξήσουμε τις πιθανότητες να τους επιτύχουμε μέσα στην ερχόμενη χρόνια;

Αρχίστε κάνοντας μια λίστα με το τι πετύχατε την προηγούμενη χρονιά. Τι σας βοήθησε ώστε να επιτευχθούν αυτοί οι στόχοι; Έπειτα, δείτε τους στόχους που θα θέλατε να πετύχετε την χρονιά που πέρασε αλλά δεν τα καταφέρατε! Τι επέδρασε ώστε να μην υλοποιηθούν αυτοί οι στόχοι; Θέλετε ακόμα να πετύχετε όσα δεν πετύχατε το προηγούμενο διάστημα;! Εδώ είναι η στιγμή όπου, αντί να μιλήσετε άσχημα στον εαυτό σας που δεν κατάφερε κάτι από όσα είχε σκοπό, είναι πιο γόνιμο να αναρωτηθείτε αν πραγματικά το θέλετε ακόμα. Ίσως εκπλαγείτε από το πόσα πράγματα μπορεί να μην χρειάζεστε πια, παρότι ήσασταν σίγουροι ένα χρόνο πριν ότι είναι απαραίτητα στη ζωή σας για να είστε ευτυχισμένοι.

Συνεχίστε κάνοντας μια νέα λίστα με όσα θέλετε να πετύχετε φέτος. Φροντίστε να διαχωρίσετε όσα θέλετε πραγματικά εσείς και όσα θέλουν οι άλλοι για εσάς ή από εσάς. Συχνά παρασυρόμαστε από τους γύρω μας και συγχέουμε τα θέλω μας με τα δικά τους. Φέτος μην πέσετε σε αυτήν την παγίδα! Για κάθε στόχο που θα καταγράψετε αναρωτηθείτε “Το θέλω πραγματικά; Γιατί το θέλω; Τι θα σημαίνει για εμένα να πετύχω αυτόν το στόχο; Τι θα σημαίνει για μένα αν δεν καταφέρω να πετύχω αυτόν τον στόχο;”

Είναι ιδιαίτερα σημαντικό οι στόχοι να είναι συγκεκριμένοι και σαφώς διατυπωμένοι. Προσδιορίστε τι ακριβώς είναι αυτό που θέλετε να πετύχετε. Όταν για παράδειγμα θα βάλω στόχο να γίνω καλύτερος στη δουλειά μου ή καλύτερος μαθητής δεν είναι σαφές τι ακριβώς περιμένω να γίνει να για κρίνω ότι πέτυχα το στόχο μου. Θα είναι πιο αποτελεσματικό, για παράδειγμα, να πω ότι στο τέλος της χρονιάς θα βάλω στόχο να ανεβάσω κατά 2 μονάδες το βαθμό μου ή κατά τόσα € το εισόδημα μου ή κατά τόσο % τις πωλήσεις μου!

Ένας ευρύτερος στόχος, χρειάζεται να χωριστεί σε υποστόχους για να μπορούμε να τον υλοποιήσουμε. Για παράδειγμα, αν ο τελικός στόχος είναι το να γράψω 18 στις τελικές εξετάσεις των μαθηματικών, οι υπο-στόxοι θα ήταν η συγκέντρωση την ώρα του μαθήματος και η καθημερινή εξάσκηση στο σπίτι διαβάζοντας και λύνοντας ασκήσεις.

Τέλος, ορίστε τα χρονικά σημεία που θα επεξεργάζεστε την πορεία της επίτευξης των στόχων σας. Αν ένας στόχος έχει μακρύ χρονικό περιθώριο υλοποίησης, θα είναι απαραίτητο να επεξεργαζόμαστε την πορεία του στο μεσοδιάστημα. Στο παράδειγμα του βαθμού, ενδιάμεσα σημεία ελέγχου θα μπορούσαν να είναι τα καθημερινά και τα μηνιαία διαγωνίσματα. Με αυτόν τον τρόπο, μπορούμε να εντοπίσουμε τι μας δυσκολεύει και να το διορθώσουμε, αυξάνοντας έτσι τις πιθανότητες να υλοποιηθεί ο στόχος μας όπως τον έχουμε σχεδιάσει!

Παιδιά και Δουλειές του Σπιτιού

Η συμμετοχή των παιδιών μικρής ηλικίας στις δουλειές του σπιτιού όχι μόνο μπορεί να μας ξεκουράσει, αλλά έχει σημαντικά οφέλη για την ανάπτυξη τους.

Όταν οι μεγάλοι περιμένουν από τα παιδιά να αναλάβουν αρμοδιότητες μέσα στο σπίτι, τότε εκείνα αντιμετωπίζουν όσα τους ανατίθενται με υπευθυνότητα και ωριμότητα.

Επίσης, τους δίνεται το μήνυμα ότι μπορούν να αναλάβουν συγκεκριμένα έργα και να τα φέρουν εις πέρας, κάτι που ενισχύει την θετική εικόνα του εαυτού τους και την αυτοεκτίμηση τους, καθώς και τη δεξιότητα τους για αυτοπειθαρχία.

Ταυτόχρονα, αναλαμβάνοντας “δουλειές” υπό την ευθύνη τους, τα παιδιά αισθάνονται πολύτιμα μέλη της οικογένειας και επενδύουν περισσότερο στις σχέσεις με τα υπόλοιπα μέλη της.

Τέλος, έχοντας την ικανότητα να κάνουν πολλές από τις δουλειές του σπιτιού τα παιδιά μεγαλώνουν έχοντας τη δυνατότητα να είναι ανεξάρτητα και αυτόνομα.

Από ποια ηλικία μπορούν να ξεκινήσουν τα παιδιά να μας βοηθάνε με τις καθημερινές δουλειές του σπιτιού και τι μπορούμε να τους αναθέσουμε;

👉Από την ηλικία των 2-3 ετών μπορούν να αρχίσουν να μαζεύουν τα παιχνίδια τους με τη βοήθεια μας και έπειτα μπορούμε να εισάγουμε και συμμετοχή σε άλλα έργα. Σταδιακά, θα μπορούν να τα αναλάβουν εξ ολοκλήρου μόνα τους!

Πιο αναλυτικά:

Από 3 έως 5 ετών μπορούν:

  • Να μαζεύουν τα παιχνίδια και τα προσωπικά τους αντικείμενα (ρούχα, παπούτσια κλπ),
  • Να βοηθάνε στο άπλωμα και μάζεμα των ρούχων
  • Να βοηθάνε στο στρώσιμο του κρεβατιού
  • Να βοηθάνε στο στρώσιμο του τραπεζιού
  • Να βοηθάνε στο ξεσκόνισμα του σπιτιού
  • Να βοηθάνε στο πότισμα των λουλουδιών

Από 6 έως 7 ετών μπορούν:

  • Να πλύνουν πλαστικά πιάτα
  • Να τακτοποιήσουν τρόφιμα από το σούπερ μάρκετ
  • Να σκουπίσουν με μικρή σκούπα
  • Να βοηθήσουν στην παρασκευή φαγητού και σνακ
  • Να τακτοποιήσουν τα ρούχα τους στην ντουλάπα
  • Να αναλάβουν την φροντίδα κατοικιδίου

Από 10 ετών και έπειτα μπορούν:

  • Να παρασκευάσουν απλά φαγητά και σνακ με επίβλεψη
  • Να στρώσουν το κρεβάτι
  • Να αλλάξουν σεντόνια
  • Να βάλουν πλυντήριο ρούχων
  • Να στρώσουν το τραπέζι
  • Να βοηθήσουν στο πλύσιμο των πιάτων
  • Να απλώσουν και να μαζέψουν τα ρούχα
  • Να πλύνουν το αυτοκίνητο

*Είναι προτιμότερο να ξεκινήσει από νωρίς η παρότρυνση για συμμετοχή, από τότε που τα μικρά παιδιά νιώθουν μεγάλη ικανοποίηση να κάνουν πράγματα μαζί με τους γονείς και πόσο μάλλον να τους βοηθάνε “σαν μεγάλοι”.

*Αρχικά, η ικανοποίηση των παιδιών μέσω της βοήθειας που προσφέρουν αρκεί και δεν χρειάζεται να ενισχυθεί με χρηματικό έπαθλο για την συμμετοχή στις δουλειές του σπιτιού.

*Για να συνεχίσει ένα παιδί να συμμετέχει στις δουλειές του σπιτιού χρειάζεται θετική ενίσχυση για τη συμπεριφορά του αυτή. Ακόμα κι αν κάνει κάτι λάθος χρειάζεται να το ενθαρρύνουμε και να εξηγήσουμε ευγενικά το λάθος του.

*Χρειάζεται υπομονή. Ένα παιδί μπορεί να χρειαστεί πολύ περισσότερο χρόνο σε σχέση με έμας για να ολοκληρώσει μια εργασία. Μην βιαστείτε να το σταματήσετε.

*Να θυμάστε ότι σε μεγάλο βαθμό εξαρτάται από εσάς τους ίδιους τι κουλτούρα θα αναπτύξετε στο σπίτι σας γύρω από τη συμμετοχή όλων των μελών της οικογένειας στις δουλειές του σπιτιού. Στην αρχή ίσως χρειάζεται περισσότερη υπομονή και επιμονή αλλά στην πορεία θα λειτουργούν όλα χωρίς κόπο!

Σωματικά όρια

“Μα, δεν θα δώσεις φιλάκι στον παππού;”… “Γιατί δεν έρχεσαι να σε αγκαλιάσω;”… “Έλα να κάτσεις στα πόδια της γιαγιάς”…

Στην κουλτούρα μας έχουμε συνηθίσει να αγκαλιάζουμε τα παιδιά, να τα φιλάμε, να τους ζητάμε να μας αγκαλιάσουν και να μας φιλήσουν. Είναι ίσως μέσα από την προσπάθεια μας να νιώσουμε την αποδοχή τους και να έρθουμε πιο κοντά τους. Η ειλικρινής αγκαλιά ενός μικρού παιδιού μεταδίδει μια ενέργεια όμοια με τίποτα άλλο!

ΌΜΩΣ συνειδητοποιούμε άραγε τι μηνύματα δίνουμε μέσα από αυτή τη συμπεριφορά; Είναι σαν να τους λέμε (1) ότι οι άλλοι μπορούν να μας πλησιάζουν όσο και όποτε το θελήσουν και (2) ότι οφείλουν να μην αρνηθούν κάθε πρόταση των άλλων για σωματική εγγύτητα. Εγγύτητα η οποία στην αρχή μπορεί να είναι μια αγκαλιά, ένα φιλί ή ένα μικρό χάδι, αργότερα όμως μπορεί να εξελιχθεί ακόμα και σε αίτημα για κάθε είδους σεξουαλική επαφή. Με βάση αυτή τη λογική, τα παιδιά που δέχονται ανήθικες προτάσεις από ενήλικες δυσκολεύονται να διαχωρίσουν πότε είναι εντάξει να πουν όχι, πότε πρέπει να τρέξουν μακριά, ποτέ να καταγγείλουν ένα περιστατικό.

Τι μπορούμε να κάνουμε:

– Οι Γονείς –

Μαθαίνουμε στα παιδιά σας ότι είναι τα ίδια κυρίαρχα στο σώμα τους. Τα ίδια θα αποφασίσουν αν θα αγκαλιάσουν ή θα φιλήσουν κάποιον ή αν θα αφήσουν κάποιον να τα πλησιάσει. Το ίδιο ισχύει και για εμάς. Αν δεν θέλουν τα φιλιά μας κάποια στιγμή, θα πρέπει να το σεβαστούμε. Αυτό αφορά κάθε περίπτωση εκτός των όσων είναι απαραίτητων για τη σωματική τους υγιεινή και την εξέταση από το γιατρό. Εκεί θα πρέπει να εξηγήσουμε στο παιδί ότι χρειάζεται να ντυθεί, να πλυθεί, να κάνει εμβόλιο ώστε να είναι υγιές και ασφαλές και για να γίνουν αυτά έως μία ηλικία θα χρειάζεται τη βοήθεια των ενηλίκων που εμπιστεύεται.

Κάθε φορά που ερχόμαστε σε επαφή με κάποιο νέο (για το παιδί ή και για εμάς) ενήλικα ή έφηβο, είτε αυτός είναι συγγενής είτε όχι, του εξηγούμε ότι ακολουθούμε αυτήν την τακτική. Είναι κάτι που μπορεί να γίνει διακριτικά και όχι σε μορφή κηρύγματος. Μπορούμε απλώς να ρωτήσουμε μπροστά του το παιδί μας αν θα ήθελε να τον πλησιάσει, να τον αγκαλιάσει ή να τον φιλήσει. Αν δεν θέλει, μπορούμε να πούμε «εντάξει, όπως θέλεις» και να εξηγήσουμε στο φίλο/φίλη/συγγενή μας ότι μπορεί να ξαναρωτήσει αργότερα, όταν θα έχει εξοικειωθεί περισσότερο το παιδί μαζί του. Χωρίς αυτό βέβαια να σημαίνει ότι τότε το παιδί θα θέλει ή θα πρέπει να θέλει. Κάθε επόμενη φορά θα υπενθυμίζουμε ότι χρειάζεται να ερωτηθεί το παιδί και να συμφωνήσει στη σωματική επαφή.

– Όλοι εμείς –

Είναι καλό να έχουμε στο μυαλό μας όταν βρισκόμαστε με ένα παιδί ότι οφείλουμε να πάρουμε την άδεια του για να το πλησιάσουμε και σε καμία περίπτωση να μην το πάρουμε προσωπικά ή να παρεξηγηθούμε αν δεν θέλει τα χάδια μας. Έχει κάθε δικαίωμα. Όπως κι εμείς, άλλωστε, δεν θα αγκαλιάζαμε με ευκολία τον οποιονδήποτε από την πρώτη γνωριμία ή αν δεν αισθανόμασταν αρκετά άνετα, έτσι και για ένα παιδί δεν πρέπει να είναι αναμενόμενο ότι θα θέλει τη σωματική επαφή.

Ταυτόχρονα, ας προσπαθήσουμε να δείξουμε κατανόηση στους γονείς που προσπαθούν να ακολουθήσουν αυτό το παράδειγμα. Δεν το κάνουν επειδή πιστεύουν ότι εμείς συγκεκριμένα μπορεί να βλάψουμε τα παιδιά τους, αλλά επειδή έτσι τους δίνουν πιο σαφώς το μήνυμα των σωματικών ορίων και της διεκδικητικότητας!

* Σε καμία περίπτωση δεν θα ήθελα να θεωρηθεί ότι αυτό που προτείνουμε είναι η οπτική ενός κόσμου απειλητικού και έτοιμου να παρενοχλήσει παιδιά με την πρώτη ευκαιρία. Για να μειώσουμε όμως τα περιστατικά, όχι μόνο της παιδικής σεξουαλικής παρενόχλησης – κακοποίησης αλλά και της ανάπτυξης μιας παθητικής στάσης απέναντι στα προσωπικά μας όρια, είναι απαραίτητο να ξεκινήσουμε από εμάς τους ίδιους!!

Πώς θέτουμε και εφαρμόζουμε τους κανόνες του σπιτιού

Κάθε οικογένεια, προκειμένου να λειτουργήσει καλά και να είναι όλα της τα μέλη χαρούμενα και ικανοποιημένα, χρειάζεται να ακολουθεί κάποιους συγκεκριμένους και κοινά συμφωνημένους κανόνες!

Πώς όμως θα συμφωνήσουμε ποιοι είναι αυτοί και πώς μπορούμε να βεβαιωθούμε ότι θα τους ακολουθήσουμε όλοι;

Οι κανόνες που θα βάλουμε χρειάζεται να είναι:

  • Σαφείς
  • Διατυπωμένοι με λεξιλόγιο που κατανοούν τα παιδιά
  • Απλοί
  • Κατάλληλοι για την ηλικία και το αναπτυξιακό στάδιο του παιδιού
  • Να αφορούν σε συγκεκριμένες συμπεριφορές
  • Να αφορούν  σε σημαντικές συμπεριφορές
  • Καθαρογραμμένοι και τοιχοκολλημένοι σε εμφανές σημείο (για μικρά που δεν ξέρουν ακόμα να διαβάζουν μπορούν να μπουν αντίστοιχα σκίτσα ή εικόνες που περιγράφουν τη συμπεριφορά)
  • Να ισχύουν τόσο για τα παιδιά όσο και για τους γονείς
  • Είναι προτιμότερο να εισάγουμε σταδιακά τους κανόνες, ώστε τα παιδιά να έχουν το χρόνο να τους αφομοιώσουν και να τους ακολουθήσουν. Για τα μικρότερα παιδιά δύο με τρεις νέοι κανόνες κάθε φορά και για τα μεγαλύτερα έως πέντε ή έξι.

Πιο συγκεκριμένα βήματα:

  1. Για να τεθούν οι κανόνες χρειάζεται συμφωνία όλων των μελών της οικογένειας. Ξεκινήστε συζητώντας το ως γονείς και αποφασίστε ποιους κανόνες θέλετε να εισάγετε.
  2. Προγραμματίστε ένα Οικογενειακό Συμβούλιο. Εκεί θα μπορέσετε να ανακοινώσετε τις ιδέες σας, να ακούσετε τις σκέψεις των παιδιών, να αποφασίσετε μαζί και να δεσμευτείτε όλοι στην εφαρμογή τους. Θα μπορούσατε να ξεκινήσετε το συμβούλιο αυτό λέγοντας κάτι όπως “Σκεφτήκαμε με τη μαμά/ με το μπαμπά ότι θα περνούσαμε όλοι πολύ καλύτερα στο σπίτι αν αλλάζαμε κάποια πράγματα. Έτσι, αποφασίσαμε να συμφωνήσουμε (1) να πλένουμε πάντα τα χέρια μας πριν το φαγητό, (2) να καθόμαστε στο τραπέζι όλοι όταν τρώμε και (3) να μην βρίζουμε. Πώς σας ακούγεται αυτό;”
  3. Γράψτε ή ζωγραφίστε όλοι μαζί σε ένα φύλλο χαρτί τους κανόνες που συμφωνήσατε και υπογράψτε όλοι στο κάτω μέρος του δηλώνοντας ότι συμφωνείτε και δεσμεύεστε στην τήρησή τους
  4. Τις επόμενες μέρες δείτε πώς ανταποκρίνονται τα παιδιά σε όσα συμφωνήσατε. Επαινέστε την επιθυμητή συμπεριφορά και υπενθυμίστε τη συμφωνία σας υποδεικνύοντας το χαρτί με τις υπογραφές σας κάθε φορά που δεν ακολουθούν τον κανόνα.
  5. Μην ξεχάσετε σταδιακά τους κανόνες που έχετε θέσει. Συνεχίστε να δίνετε προσοχή στο πώς τηρούνται.
  6. Στο επόμενο Οικογενειακό Συμβούλιο συζητήστε για τους πρώτους αυτούς κανόνες και αν χρειάζεται μπορείτε να θέσετε καινούριους!
  7. Μοιραστείτε τους κανόνες με παππούδες – γιαγιάδες ή όποιον εμπλέκεται ενεργά στην καθημερινή φροντίδα των παιδιών.

Η επικοινωνία με τα παιδιά μετά το σχολείο

Συνειδητοποιείτε ότι δεν γνωρίζετε τίποτα για το τι κάνει το παιδί σας στο σχολείο; Επιστρέφει και δείχνει να μην έχει καμία ανάγκη να σας πει τις ιστορίες του; Θα θέλατε να ακούσετε τα νέα του αλλά απαντάει ένα ξερό «καλά» όταν το ρωτάτε πώς ήταν η μέρα του;

Πολλες φορές οι απαντήσεις είναι ανάλογες με τις ερωτήσεις. Προσπαθήστε να βάλετε τον εαυτό σας στη θέση τους. Τι απαντάτε εσείς όταν σας κάνουν μια τόσο γενική ερώτηση; «Πώς ήταν η μέρα σου σήμερα;» Συνήθως σε κάτι τέτοιο απαντάμε με ένα γενικό χαρακτηρισμό! Αυτό κάνουν και τα παιδιά. Χωρίς φυσικά όμως αυτό να σημαίνει ότι δεν θέλουν να μιλήσουν περισσότερο!

Ξεκινήστε καθιερώνοντας μια συγκεκριμένη ώρα της ημέρας η οποία θα είναι αφιερωμένη στην επικοινωνία με το παιδί! (Αν έχετε πάνω από ένα παιδί μπορείτε να είστε όλοι μαζί ή, αν υπάρχει χρόνος, με κάθε παιδί χωριστά). Μπορεί να είναι από 10 λεπτά μέχρι και μια ώρα, ανάλογα με τον προγραμματισμό της οικογένειάς σας. Αυτό το χρονικό διάστημα είναι καλό να είναι σταθερο μέσα στην καθημερινή ρουτίνα, ώστε να γνωρίζει το παιδί ότι θα είναι αποκλειστικά αφιερωμένο στο ίδιο και εσείς είστε εκεί όλοι αυτιά για να ακούσετε κάθε ιστορία του. Μην περιμένετε να μιλήσει πολύ από την αρχή! Ένα βήμα τη φορά! Εσείς αυτό που θα κάνετε είναι πιο βοηθητικές ερωτήσεις:

  • Τι σου άρεσε περισσότερο στη σημερινή ημέρα;
  • Είδες ή άκουσες κάτι που σε έκανε να γελάσεις;
  • Είδες ή άκουσες κάτι που σε έκανε να θυμώσεις;
  • Ποιο παιχνίδι σου άρεσε περισσότερο σήμερα;
  • Με ποιο φίλο σου έπαιξες περισσότερο σήμερα;
  • Έγινε κάτι που σε προβλημάτισε;
  • Τι θα άλλαζες από τη σημερινή ημέρα;
  • Τι θα ήθελες να κανείς αύριο;

Αν δείτε το παιδί να δυσκολεύεται να εκφραστεί, μη διστάσετε να μιλήσετε πρώτοι για τη δίκη σας ημέρα προσπαθώντας να απαντήσετε στα πιο πάνω ερωτήματα. Αυτό θα δώσει πιο σαφώς το μήνυμα στο παιδί του τι ακριβως περιμένετε και από το ίδιο!

Όταν σας μιλάει ΑΚΟΥΣΤΕ πολύ καλά πριν μιλήσετε. Ο,ΤΙ και να σας πει προσπαθήστε να κρατήσετε την ψυχραιμία σας και πριν του πείτε τι θα έπρεπε να κάνει ή να το μαλώνετε για να μην το ξανακάνει ή να σπεύσετε να πάρετε τη δασκάλα να ζητήσετε εξηγήσεις ΑΚΟΥΣΤΕ πώς το βλέπει το ίδιο το παιδί και τι λύσεις προτείνει το ίδιο! Έτσι θα μπορεί να σας εμπιστευτεί και την επόμενη φορά και θα μπορείτε να είστε πιο σίγουροι ότι θα μαθαίνετε πρώτοι ο,τι το προβληματίζει!

Πένθος στα παιδιά

Απαντάμε ΜΟΝΟ σε αυτά που μας ρωτάνε. Δεν είναι απαραίτητο να μπούμε σε λεπτομέρειες όταν δεν μας το έχουν ζητήσει. 

Προσπαθούμε να απαντήσουμε με λεξιλόγιο που είναι κατανοητό και δεν πρόκειται να οδηγήσει σε παρερμηνείες. 

ΑΚΟΥΜΕ: Τους επιτρέπουμε να μιλήσουν, να εκφράσουν σκέψεις και συναισθήματα.  Όταν υπάρχει πένθος στην οικογένεια ίσως η στενή οικογένεια δεν είναι σε θέση να επικοινωνήσει συναισθήματα και σκέψεις. Αυτό συχνά ερμηνεύεται από τα παιδιά ως απαγόρευση στο να αισθανθούν και να μιλήσουν για όσα βιώνουν. Είναι λοιπόν σημαντικό να αναφέρουμε σε κάποιον ενήλικα που είναι κοντά στα παιδιά ώστε να τα πλησιάσει και να τους δείξει ότι είναι εκεί για να τα ακούσει και να συζητήσει μαζί τους ή να λύσει απορίες. 

ΜΙΛΑΜΕ: Δεν είναι κακό να μιλήσουμε και για τα δικά μας συναισθήματα.  Είναι πολύ πιο βοηθητικό να ξέρουν πως ότι νιώθουν είναι φυσιολογικό, το νιώθουν και άλλοι και είναι εντάξει να το εκφράσουν φανερά! 

ΔΕΝ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΟΠΟΙΟΥΜΕ: Τα συναισθήματα δεν μπορούν να μας βλάψουν. Αποφεύγουμε να λέμε στα παιδιά «μη στενοχωριέσαι» ή «θα πάθεις τίποτα από τη στεναχώρια σου». Τα ερμηνεύουν πολύ διαφορετικά και καταλήγουν να φοβούνται να νιώσουν θλίψη. 

ΑΠΟΔΕΧΟΜΑΣΤΕ: ακόμα και το μη πένθος. Δεν έχουμε όλοι τον ίδιο ρυθμό επεξεργασίας των γεγονότων. Δεν ειμαστε όλοι ίδιοι στον τρόπο που βιώνουμε συναισθήματα. Είναι λοιπόν αναμενόμενο κάποιοι άνθρωποι να δείχνουν «αναίσθητοι» ή ακόμα και χαρούμενοι ή «σαν να μην έγινε τίποτα». Αυτοί οι άνθρωποι μόνο αναίσθητοι δεν είναι! Χρειάζεται να είμαστε δίπλα τους σε αναμονή και να τους γνωστοποιούμε ότι είμαστε εκεί γι αυτούς όποτε θα είναι έτοιμοι! 

Δώστε χρόνο στα παιδιά που πενθούν. Πολύ συχνά επηρεάζεται η ικανότητας τους για συγκέντρωση και αφομοίωση νέων πληροφοριών και αυτό με τη σειρά του επηρέαζει τη σχολική τους επίδοσης τους! Ενημερώστε τον εκπαιδευτικό διακριτικά για την συναισθηματική κατάσταση του παιδιού.